Szanowni Państwo, moje pytanie dotyczy etymologii nazw wsi w województwie łódzkim. Chodzi mianowicie o Borki Prusinowskie – wieś – położoną w sąsiedztwie Prusinowic (gm. Szadek). Analiza materiałów historycznych wskazuje, że majątek w Prusinowicach był starszy niż położone nieopodal Borki Prusinowskie (podobnie Góry Prusinowskie). Mając to na uwadze, zastawiam się, czy nazwa o którą pytam, nie powinna brzmieć Borki Prusinowickie? Taka odmiana byłaby intuicyjne zgodniejsza z zasadami języka polskiego. Podobnie rzecz ma się na przykład z Krokocicami i Wolą Krokocką (a nie Krokocicką). Czy taka odmiana nazw jest typowa dla regionu łódzkiego, czy może jest to zasada ogólnie stosowana w pewnym okresie historycznym? Bardzo proszę o rozwianie moich wątpliwości.
Pozdrawiam,
Szymon Wójcik
Krokocice i Prusinowice to tzw. nazwy patronimiczne, które pierwotnie były nazwami grupowymi ludzi – poddanych lub potomków człowieka, którego imię lub przezwisko stanowiło podstawę nazwy, np. od imienia Pabian (dziś: Fabian) n. m. Pabianice. Nazwy te tworzone są przyrostkiem -ice lub –owice // -’ewice. Zaliczane są one do bardzo starej warstwy słownictwa i mają związek z wczesnym osadnictwem słowiańskim. W Polsce największe zgrupowania takich nazw pojawiają się w Małopolsce, na Śląsku i we wschodniej części Wielkopolski, m.in. w okolicach Sieradza. (Więcej informacji na temat nazw patronimicznych i innych typów nazw miejscowych znaleźć można w encyklopedii Polskie nazwy własne pod red. Ewy Rzetelskiej-Feleszko, Warszawa-Kraków 1998).
Dziwi Pana sposób tworzenia przymiotników od tych nazw z pominięciem przyrostka -ice. W takim zabiegu słowotwórczym nie ma jednak niczego osobliwego, może natomiast odzwierciedlać się regionalny zwyczaj językowy. Wystarczy porównać podobne nazwy np: Błędowice – błędowski albo błędowicki, Proszowice – proszowicki, reg. proszowski, Wadowice – wadowicki, reg. wadowski. Sposób tworzenia przymiotników, który zwrócił Pańską uwagę, wykorzystywano już w XV w. przy urabianiu nazw osobowych. Por. nazwiska: Krokocki 1437 od n. m. Krokocice (sier. gm. Szadek), Prusinowski 1420 od n. m. Prusinowice (ciech. gm. Świercze-Koty). Informacje takie znajdziemy np. w słowniku historyczno-etymologicznym Kazimierza Rymuta Nazwiska Polaków, t. 1-2, Kraków 1999-2001.
Sławomira Tomaszewska
Katarzyna Jachimowska