Witam. Mam pytanie odnośnie końcówki nazwiska -stein. Mianowicie jej pochodzenie i wymowa. Niekiedy wymawia się ją po prostu „stein”, a nieraz „sztajn”. Jak jest poprawnie?
Cząstka, o którą Pani pyta, wywodzi się z niemieckiego rzeczownika Stein 'kamień’. Wyraz ten od najdawniejszych czasów często stanowił część złożonych nazw geograficznych, zwłaszcza różnego rodzaju wzniesień, np. Hohnstein, Königstein, Lilienstein itp. Nazwy takie mogły następnie rozszerzyć zakres na obiekty zamieszkałe znajdujące się w ich pobliżu, czyli grody, zamki, wsie i miasteczka, a jeszcze później zaczęły funkcjonować jako określenia osób z tych miejscowości pochodzących, tworząc jedną z kategorii nazwisk niemieckich. Zarówno w języku niemieckim, jak i w polszczyźnie zarówno rzeczownik pospolity Stein jak i morfem -stein, stanowiący część nazw własnych, wymawiane są <sztajn>. W innych językach europejskich mógł jednak ukształtować się inny zwyczaj wymawiania takich nazw. W języku rosyjskim nazwiska pochodzenia niemieckiego o takiej budowie wymawiane są z zakończeniem <sztejn>, we francuskim brzmi ono <sten>, a w angielskim <stain>.
Z punktu widzenia polskiej normy językowej wymowa tej cząstki jako <stein> jest błędna. Przyczyną powstania takiej wymowy może być odczytanie literowe albo wpływ języka angielskiego. Ta ostatnia sytuacja daje skutek dość kuriozalny – Polak wymawia wówczas niemiecką nazwę zgodnie z fonetyką angielską.
Izabela Różycka