Dzień dobry. Mam pytanie dotyczące konstrukcji zdania zaczynającego się od „Wiele osób, które”. Czy napiszemy: „Wiele osób, które widziały ten film, gorąco go poleca”, czy „Wiele osób, które widziało ten film, gorąco go poleca”? Inaczej mówiąc, czy wtrącenie po słowie „które” odnosi się gramatycznie do „osób” czy do „wiele osób”?

Składnia liczebników nieokreślonych budzi wątpliwości. W zdaniu, które Pani podała, nie rozstrzygałbym o poprawności wyłącznie jednego wariantu językowego. Z pewnością jednak dużo częstszy jest pierwszy z nich.

Zdanie podrzędne służy tu wskazaniu, których konkretnie ludzi dotyczy opisywany stan rzeczy. Gdyby więc brać pod uwagę kryterium znaczeniowe, powiedzielibyśmy, że zaimek odnosi się do rzeczownika, czasownik  zaś – w konsekwencji – trzeba odnieść do wyrazu osoba. Korpus języka polskiego zamieszczony na stronie PWN, po wpisaniu frazy: Wiele osób, które… z członem werbalnym w czasie przeszłym, odnotowuje wyłącznie formy z czasownikiem w liczbie mnogiej.

Zachowanie orzeczenia w 3 os. lp. rodzaju nijakiego pozwala zasygnalizować związek formalny między zdaniem nadrzędnym a wypowiedzeniem podrzędnym. To, że trzeba zachować te same formy czasowników w obrębie różnych zdań składowych w wypowiedzeniach z liczebnikiem nieokreślonym, sygnalizowała m.in. Hanna Jadacka, formułując zdanie:

Większość z nich [pancerników] prowadzi nocny tryb życia, zaś dzień *spędzają (poprawnie: spędza) w wykopanych przez siebie norach (Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2008, s. 144).

Por. też zdanie:

Kilka tysięcy Polaków wie, że się zaraziło (Poprawnie po polsku, Warszawa 2007, s. 251)

Nie jest to co prawda identyczny kontekst, ale nasuwa przypuszczenie, że odbiór komunikatu nie zostanie zaburzony, gdy wyrazy we frazach z liczebnikiem nieokreślonym będziemy łączyć, biorąc pod uwagę ich spójność formalną, a nie znaczeniową.

Podsumowując, zalecałbym wariant: Wiele osób, które widziały ten film, gorąco go poleca. Jednocześnie nie wskazywałbym, że alternatywna wersja jest niepoprawna.

Łączę pozdrowienia
Bartłomiej Cieśla