Dzień dobry,

w jednej z książek znalazłam takie zdanie:  „(…) może poszczycić się imponującą marynistyczną wiedzą oraz umiejętnościami wprawiającymi w podziw najbardziej wytrwałe wilki morskie”.
Czy nie powinno być: „… najbardziej wytrwałych wilków morskich”? Słownik poprawnej polszczyzny  formę „wilków” traktuje jako niepoprawną, ale w odniesieniu do zwierząt. Z drugiej strony Słownik frazeologiczny PWN podaje taki przykład: „Nawet stare wilki morskie po długim pobycie na lądzie…”.
Będę wdzięczna za pomoc,
pozdrawiam
Marta Pawlus
Wydawnictwo Szkolne PWN

Problem, jaki należy tu rozstrzygnąć, to rodzaj gramatyczny wyrażenia rzeczownikowego „wilk morski”. Rzeczownik wilk używany w odniesieniu do zwierzęcia ma rodzaj męskożywotny, co powoduje, że mianownik i biernik w liczbie mnogiej mają taką samą formę (To są wilki – Widzę wilki; Żyją tam niedźwiedzie – Polowali na niedźwiedzie). Inaczej odmieniają się rzeczowniki męskoosobowe, które formy mianownika i biernika liczby mnogiej mają różne (To są aktorzy – Widzę aktorów; Przyjechali synowie – Witał synów).

Połączenie wyrazowe „wilk morski” odnosi się do ludzi, więc oczekujemy formy rodzaju męskoosobowego, jednak forma wyrazów (czasowników i przymiotników), z jakimi łączy się ono w zdaniu, wskazuje, że mimo zmiany znaczenia rzeczownika wilk nie nastąpiła zmiana jego rodzaju. Przytacza Pani cytat ze słownika frazeologicznego: stare wilki morskie (rodzaj niemęskoosobowy, tak jak stare psy, niedźwiedzie) – gdyby „wilk morski” miał rodzaj męskoosobowy, przymiotnik musiałby mieć formę starzy, a sam rzeczownik zmienić postać na *wilcy, ewentualnie *wilkowie, tak jak starzy aktorzy, synowie. Takiej formy mianownika na pewno nikt nie użyje. Ale jeśli chodzi o biernik liczby mnogiej, forma: Widziałem starych wilków morskich, Wprawił w podziw starych wilków morskich nie wydaje się rażąca.

A zatem można podsumować, że forma niemęskoosobowa jest na pewno poprawna pod względem gramatycznym  – … wprawiającymi w podziw najbardziej wytrwałe wilki morskie, chociaż budzi ona pewien opór ze względów znaczeniowych. Te ostatnie powodują, że w bierniku l.mn. pojawiają się formy rodzaju męskoosobowego – wprawiającymi w podziw najbardziej wytrwałych wilków morskich, które są uzasadnione, ale niekonsekwentne (nie można ich zachować w całej odmianie tego wyrażenia).

Izabela Różycka