Szanowni Państwo,
nowoczesne media i platformy komunikacji zdobywają coraz większą popularność. Pojawiają się problemy z odmianą ich nazw. Czy mogliby Państwo podać prawidłową odmianę przez przypadki nazw takich jak Snapchat, Instagram, Skype, Facebook, Twitter, LinkdedIn oraz Pinterest. Czy przykładowo powinniśmy pisać o użytkownikach Twittera, ale Snapchatu i Instagramu, bo jedno pochodzi od czatu, drugie od telegramu? 

Niestety, na tak postawione pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie, czyli podać poprawnej odmiany wszystkich wymienionych przez Pana nazw komunikatorów internetowych. Ustalenie, czy jakaś forma językowa jest poprawna, wymaga bowiem zgodności dwóch czynników. Pierwszym z nich jest budowa danej formy zgodna z regułami systemu języka polskiego, drugim natomiast tzw. społeczny zwyczaj językowy, inaczej uzus, czyli fakt, że większość użytkowników danego języka w rozmaitych typach tekstów powszechnie używa tejże formy. Pierwszy problem, z jakim mamy tu do czynienia polega na tym, że dla części z wymienionych nazw taki społeczny zwyczaj językowy jeszcze nie powstał, ponieważ niewiele osób używa takich określeń jak Snapchat, LinkdedIn czy Pinterest. Mógł powstać jedynie zwyczaj używania tych form w niezbyt licznych grupach użytkowników tych komunikatorów, czyli uzus środowiskowy. Brak także takich nazw w słownikach, a często także korpusach języka polskiego (czyli zbiorach współcześnie używanych wyrazów). Drugi problem polega na tym, że sposób odmiany przytoczonych przez Pana nazw, a dokładniej, sposób tworzenia dopełniacza liczby pojedynczej rzeczowników męskonieżywotnych, nie jest w systemie języka polskiego jednoznacznie określony. Możliwa jest tu zarówno końcówka –u jak i –a. Teoretycznie rzeczywiście jest tak, że nowy rzeczownik powinien być odmieniany w taki sposób, jak istniejące już rzeczowniki o tym samym rodzaju i takim samym zakończeniu w mianowniku l. poj. (a zatem Snapchat jak np. senat; Instagram jak telegram; Skype jak skalp; Facebook jak wydruk; Twitter jak spacer, LinkdedIn jak muślin; Pinterest jak azbest). W rzeczywistości od tej zasady jest wiele odstępstw, które norma zaakceptowała. Stanowią je pewne grupy znaczeniowe, np. nazwy tańców, samochodów, miesięcy itp. z końcówką –a, czy nazwy zbiorowe, materiałowe i abstrakcyjne z końcówką –u.  Końcówka –a jest ekspansywna, pojawia się coraz częściej, również wtedy, kiedy nie ma żadnego uzasadnienia dla jej użycia, por. telefonu ale smartfona.  Obserwując sposób tworzenia dopełniacza  nazw komunikatorów, zauważamy, że ta właśnie końcówka dominuje, często wbrew przytoczonej zasadzie systemowej. Wielu użytkowników tych nazw ma świadomość, że niektóre formy z końcówką –a są niezgodne z normą, ale ich używa, ponieważ w ich otoczeniu wszyscy tak mówią. Być może, tworzy się nowa grupa znaczeniowa z końcówką dopełniacza –a. Żeby można było z całą pewnością powiedzieć, że taka forma tego przypadka nazw komunikatorów jest poprawna, musimy jeszcze poczekać.

Izabela Różycka