Szanowni Państwo!
Dlaczego mówimy: jesteśmy katolikami, natomiast jesteśmy prawosławni. Nie mogę zrozumieć dlaczego. Jesteśmy (kim? czym? narzędnik) katolikami. Jesteśmy (narzędnik) prawosławnymi. Dlaczego używa się PRAWOSŁAWNI?
Z szacunkiem
Igor Frąckowiak

W powyższych przykładach mamy do czynienia z orzeczeniem słowno-imiennym. Ogólne zasady głoszą, że orzecznik rzeczownikowy występuje zwykle w narzędniku (np. Jestem pisarzem), z kolei orzecznik przymiotnikowy – wyrażany nie tylko przymiotnikiem, lecz także zaimkiem, imiesłowem przymiotnikowym czy liczebnikiem – w mianowniku (np. Jestem śpiący). Od tej reguły są nieliczne wyjątki, m.in. formuły prezentacyjne (np. Jestem Jan Zawadzki) czy struktury nacechowanie emocjonalnie (np. Jesteś łotr i oszust!). W takich przykładach rzeczownik występuje w mianowniku. Orzecznik przymiotnikowy przyjmuje z kolei formę narzędnika, gdy łącznik jest bezokolicznikiem, imiesłowem bądź rzeczownikiem (np. być/będąc/bycie nietrzeźwym).

Trudności może sprawiać zaklasyfikowanie wyrazu prawosławny do części mowy, gdyż może być on zarówno przymiotnikiem (w znaczeniu 'odnoszący się do prawosławia’, np. teolog prawosławny), jak i rzeczownikiem (’wyznawca prawosławia). Wybór konkretnej części mowy (a co za tym idzie — znaczenia) będzie determinował postać orzecznika. Względy gramatyczne przemawiałyby za orzecznikiem rzeczownikowym w narzędniku, zwyczaj językowy pokazuje jednak, że powszechnie stosowany jest tu mianownik.

Katarzyna Burska