Dobry wieczór
Chciałabym zapytać o historię wyrażenia „raz kozie śmierć”. Jak to się stało, że używamy go w języku?
Dziękuję serdecznie
Dzień dobry,
niestety do wskazanego w pytaniu frazeologizmu raz kozie śmierć nie znalazłam źródła w Słowniku frazeologicznym współczesnej polszczyzny PWN. Mogę tylko przypuszczać, opierając się na analizie źródeł związków frazeologicznych, że charakter tego związku zaliczyć można do tzw. naturalnych – związek taki powstał w wyniku obserwacji sił przyrody, życia roślin i zwierząt, z obserwacji człowieka, jego wyglądu, gestów, zachowania, jak ma to miejsce w innych frazeologizmach, np. burza uczuć, biały jak śnieg, zrobić coś piorunem, twardy jak skała, morze głów.
Koza jest postrzegana przez ludzi jako zwierze nieprzewidywalne, gwałtowne (ale i uparte) i być może stąd bierze się użycie jej miana w tym związku, który oznacza przecież 'ryzykowanie’. Druga, możliwa interpretacja, łączy się z nazwą dziewczyny określanej mianem kozy – w potocznej polszczyźnie mówimy tak przecież 'o żywej, wesołej dziewczynie’. Tym samym skojarzenie prowadzi nas znów w kierunku działania osoby, która nie boi się ryzyka.
Pozdrawiam
Agnieszka Wierzbicka