Chciałem się zapytać w jakich sytuacjach używa się „się”, a kiedy „siebie”?
Pozdrawiam
J.Z.
Zaimek zwrotny się w dopełniaczu i bierniku może przybierać dwie postacie: się i siebie. Problemy zwykle sprawia użycie tych zaimków w bierniku. Zastosowanie formy siebie w odniesieniu do podmiotu wyrażonego w liczbie mnogiej oznacza, że każdy element podmiotu jest wykonawcą czynności i sam jej podlega. Natomiast forma się użyta w tej sytuacji wprowadza jeszcze drugie możliwe znaczenie (oprócz powyższego) – każdy z elementów wykonał czynność na innym elemencie podmiotu. Zmiana się na siebie pozwala rozróżnić te sytuacje, np.
- Ola i Tola się czeszą (siebie nawzajem lub siebie same).
- Ola i Tola czeszą siebie (siebie same).
Kolejną problematyczna kwestią może być szyk – się nie może znaleźć się na początku zdania, ale już siebie może taką pozycję zajmować. Na końcu zdania zaleca się, by się występowało jedynie w zdaniach dwuwyrazowych (np. Opalam się), a w innych wypadkach powinno znaleźć się w innej pozycji, najlepiej przed czasownikiem (np. Czy pani się widzi?, błędnie: Czy pani widzi się?).
Agnieszka Wierzbicka