Dzień dobry! Mam pytanie skąd powiedzenie „siedzi jak złe na kępie”. Dziękuję IŚ
Powiedzenia siedzieć jak złe na kępie nie notują redaktorzy współczesnych słowników frazeologicznych. Można się jednak domyślać, że ów zwrot ma proweniencję ludową i wyraża przekonanie, że miejscem przebywania spersonalizowanego zła są tereny odległe oraz odosobnione (pogląd taki formułowano m.in. w Biblii, w której częstą przestrzenią aktywności demonów czyni się miejsca pustynne). Kępa, jak się zdaje, to w tym kontekście oznaczenie ‘wyniosłości na podmokłym, bagnistym terenie’, co potwierdzają ludowe powiastki, por. fragment legendy Diabelskie doły:
Na łąkach, jak się idzie z Łęczycy do Dobrogost, jest trzęsawisko na starym korycie rzeki Bzury, gdzie jeszcze dziś można zginąć bez śladu. Nazywa się Diabelskie Doły. Stamtąd właśnie Boruta, jak wpadł, nie mógł się wydostać.
Boruta to był szlachcic, który bardzo lubił polować. Pewnego razu polował dłużej do późnego wieczora i bardzo zmęczony na kępie zasnął. W nocy obudziło go szczekanie psa, który leżał u jego nóg. Boruta spostrzegł, że kępa, na której siedzi, zapada się w bagna coraz głębiej. Przerażony zaczął wzywać diabłów, byle tylko mógł się z trzęsawisk uratować. Diabli przyszli mu z pomocą, ale w zamian zażądali duszy Boruty. I odtąd Boruta grasuje po łęczyckich błotach (legenda opowiedziana przez Stefana Stawskiego, l. 65, z Łęczycy; źródło: http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=mapaserwisu&l2=&l3=&l4=&l5=leczyckie-legendy).
Inne warianty przysłowia notuje Kinga Różańska w artykule Językowo-kulturowy obraz mocy piekielnych w rosyjskiej i polskiej frazeologii i paremiologii: śmieje się jak diabeł na kępie, trzęsie się jak diabeł na kępie.
Łączę pozdrowienia
Bartłomiej Cieśla