Której formy powinniśmy użyć w zdaniu: „Gdy zginął, wielu ludzi przyznawało, że ceniło/cenili jego szczerość”? Bardzo proszę o uzasadnienie.
Bardzo ciekawe pytanie. W przytoczonym przez Panią wypowiedzeniu czasownik cenić powinien być użyty konsekwentnie w liczbie pojedynczej, pozwala to bowiem utrzymać znaczeniowo-gramatyczną ciągłość opisu. Formę czasownika warunkują wymagania składniowe liczebnika nieokreślonego wielu (który otwiera miejsce dla rzeczownika w dopełniaczu i orzeczenia w lp rodzaju nijakiego). Liczbę mnogą czasownika w podobnych kontekstach można uzasadniać wieloosobowym desygnatem oznaczanym przez liczebnik i rzeczownik.
Wskazany problem omawiali m.in. G. Dąbkowski i H. Jadacka, przytaczając analogiczne przykłady poprawnych konstrukcji, por. Kilka tysięcy Polaków wie, że się zaraziło (Poprawnie po polsku, Warszawa 2007, s. 251), Większość z nich [pancerników] prowadzi nocny tryb życia, zaś dzień spędza w wykopanych przez siebie norach (Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2008, s. 144).
Łączę pozdrowienia
Bartłomiej Cieśla