Szanowni Państwo,
Zagwozdka dotyczy kartonów, które zamówiliśmy przez internet. Przyszły do nas w formie „sprasowanej” – na płasko. Czy żeby doprowadzić je do formy użytkowej, takie sprasowane kartony należy złożyć, czy rozłożyć? Czy przyjechały złożone, czy też rozłożone? Szafkę ze sklepu meblowego należy złożyć, żeby można było ją użytkować, natomiast parasol – rozłożyć, by chronił przed deszczem. Jak to jest z tymi kartonami?
To zależy, co Pan dokładnie chce zrobić z tymi kartonami i do czego mają służyć. Przyjrzyjmy się zatem definicjom czasowników złożyć i rozłożyć w słownikach języka polskiego (Słownik języka polskiego PWN i Wielki słownik języka polskiego PAN) oraz łączliwości leksykalnej wspomnianych wyrazów. Złożyć można między innymi parasol (‘zbliżyć do siebie części przedmiotu, powodując zmniejszenie jego objętości’), dłonie (‘zbliżyć do siebie dwie rzeczy tak, żeby się zetknęły’), ale też mebel (złączyć określone elementy w całość) i karton (‘zgiąć, złamać coś, czyniąc to mniejszym’). Z kolei rozłożyć możemy również wspomniany parasol (‘oddalić od siebie części przedmiotu, powodując zwiększenie jego powierzchni’), ale także silnik (‘rozdzielić elementy przedmiotu stanowiące całość i spowodować, że całość ta przestaje istnieć’) czy dług na raty (‘podzielić coś w czasie lub przestrzeni’). W polu semantycznym czasownika złożyć mieszczą się zatem głównie takie leksemy, jak: zbliżyć, złączyć, zgiąć, zaś pojęcie rozłożyć kojarzymy przede wszystkim z wyrazami: oddalić, rozdzielić, podzielić. Możemy też rozłożyć sztućce na stole (poukładać je w niewielkiej od siebie odległości). Leksemu rozłożyć używamy też, gdy chcemy rozprostować coś złożonego. Nie wiem, do czego mają służyć zakupione kartony, ale skoro były dostarczone w formie sprasowanej, po rozpakowaniu można je złożyć, by zrobić z nich na przykład pudła czy rozłożyć na podłodze, by parkiet nie ubrudził się w trakcie remontu.
Pozdrawiam serdecznie
Anna Sokół-Klein