Pytanie dotyczy mojego nazwiska. W opracowaniach spotykam odniesienie do pospolitego chwastu łobody. Jednak zajmujac się historią tego nazwiska znajduję je na średniowiecznych rubieżach księstw i państwa, zwłaszcza na pograniczu Wielkopolski i Śląska za Częstochową. Tu występują takie miejscowości jak Łobodno, Łobudzice i Lubockie. Był to ród drobnej szlachty Ziemi Sierdzkiej herbu Jastrzębiec. Zastanawiam się, czy to łoboda w pierwotnej wersji nie była „słobodą” czyli wolnizną osadzanej na granicach szlachty – „panoszów”, których zadaniem było tych granic strzec. Zawołaniem herbowym Jastrzębczyków było „łazęka” czyli zwiadowca. W związku ze swoją funkcją strażników granicznych otrzymywali oni od księcia lub króla herb „branżowy” – Jastrzębiec, z jastrzębiem – ptakiem obserwujacym z wysoka. W nagrodę otrzymywali nadgraniczną ziemię – słobodę. Tłumaczyło by to bardzo liczną listę nazwisk pod tym herbem.
Żaden z historycznych słowników polszczyzny nie notuje słowa słoboda uproszczonego do łoboda. Ewolucja formalna swobody (słoboda to jej postać gwarowa) przedstawia się następująco: pie. *su̯e-bʰo- / *su̯o-bʰo- → psł. *sveb-oda / *svob-oda → stpol. śv̍ĕbŏdă → śrpol. svoboda (bohemizm) || śv̍eboda → npol. svoboda (formy gwarowe świeboda, ślebioda, słoboda). Słoboda i łoboda to wyrazy oparte na różnych rdzeniach, które nie mają ze sobą nic wspólnego. Nazwy miejscowe, które Pan podaje, też mają różną etymologię: Łobodno pochodzi od nazwy rośliny (komosy białej potocznie nazywanej lebiodą), Lubockie od nazwy osobowej Lubocz. Źródła językoznawcze nie dostarczają nam zatem żadnych argumentów na poparcie Pańskiej tezy.
Anita Pawłowska-Kościelniak