Dzień dobry,
czy słowo „górnik” tworzy rodzinę wyrazów ze słowem „góra”? Czy też jest to zapożyczenie z j. niemieckiego?
Pozdrawiam
Anna Krasoń
Wyrazy góra i górnik oparte są na jednym rdzeniu i należą do tej samej rodziny. Pierwszy z nich na przestrzeni wielu stuleci oznaczał nie tylko wzniesienie, lecz także kopalnię. Znaczenie to uwzględniono m.in. w słowniku Doroszewskiego, z adnotacją, że jest przestarzałe. W XIX-wiecznym Słowniku języka polskiego (Wilno, 1861) wspomniany wariant treściowy notowany jest na drugim miejscu, co oznacza, że w tamtym czasie musiał być powszechny. Dlaczego kopalnie nazywano górami? Wynika to stąd, że pierwsze prace wydobywcze nie były prowadzone pod ziemią, ale we wnętrzu skał i górskich masywów. Inna hipoteza mówi, że górnik to kalka niemieckiego słowa Bergmann (< Berg ‘góra’), utworzona przez wyzyskanie polskiego rdzenia – takie wyjaśnianie przedstawia m.in. Witold Mańczak w Polskim słowniku etymologicznym.
Bartłomiej Cieśla