Szanowni Państwo,
chciałbym prosić o utwierdzenie mnie w moim przekonaniu (albo wyprowadzenie z błędu) w związku z odmianą nazwisk. Przygotowując publikację naukową postanowiłem skorzystać z pracy innego autora, który ma na nazwisko „Turno”. Aby nie podawać szczegółowych danych, załóżmy, iż nazywa się Jan Turno. W mojej publikacji zawarłem fragment „Zdaniem J. Turny […]” oraz – oczywiście – opatrzyłem ów fragment przypisem „Zob. J. Turno, …”. Taka odmiana była w moim odczuciu poprawna. Stosując taką odmianę opierałem się na odmianie podobnych nazwisk (również kończących się na -o), np. M. Zbigniew Ziobro, D. Zbigniewa Ziobry. W recenzji mojej pracy znalazła się uwaga, że nazwiska owego autora) nie odmieniamy, powinienem poprawić ten fragment, nie odmieniając nazwiska „Turno”. Proszę o wyjaśnienie: rację ma recenzent, czy ja?
Z góry dziękuję!
Radek Wasilewski
Szanowny Panie,
odmianie nazwisk zakończonych samogłoską -o poświęciliśmy osobną stronę. Zgodnie z przytoczonymi tam informacjami nazwiska polskie zakończone po twardej głosce na -o odmieniamy w następujący sposób: Fredr-o, Fredr-y, Fredrz-e, Fredr-ę, Fredr-ą, Fredrz-e, a więc podany w Pana pracy zapis „Zdaniem J. Turny […]” jest oczywiście poprawny.
Z kolei nazwiska obce zakończone na nieakcentowane -o po twardej głosce: Tarantin-o, Tarantin-a, Tarantin-owi, Tarantin-a, Tarantin-em, Tarantini-e różnią się w odmianie od nazwisk rodzimych zakończonych tą głoską.
Jeśli chodzi o uwagę recenzenta odnośnie nieodmienności tego nazwiska (i zapewne innych zakończonych głoską -o) – mogę tylko powiedzieć, że rzeczywiście w polszczyźnie zauważalna jest ta tendencja, zarówno jeśli chodzi o polskie, jak i obce nazwiska. O tych ostatnich napisała m.in. Halina Jadacka (Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, PWN, 2005, s. 55): „Na «indeksie fleksyjnym» są też nazwiska na –o. Osobliwie w ich traktowaniu jest to, że brak jakichkolwiek prób łączenia tradycji językowej ze współczesnością – obrazy są oczywiście «pędzla Canaletta», ale już gole – wyłącznie *Rinaldo”.
Niekiedy można spotkać się z opiniami, że: „Nazwisk zakończonych na ‑e i ‑o można nie odmieniać, gdy występują razem z imieniem lub jakimś odmienianym wyrazem pospolitym nazywającym osobę, np. gol Grzegorza Lato (lub Grzegorza Laty), kolekcja mistrza Versace (lub mistrza Versacego).”, ja jednak jestem zdania, że warto je odmieniać, nawet jeśli stoją obok imienia.
Łączę pozdrowienia
Agnieszka Wierzbicka