Szanowni Państwo,

Z pewnym zdziwieniem odkryłem ostatnio w Słowniku Gramatycznym Języka Polskiego istnienie słowa gratulacja (http://sgjp.pl/leksemy/#32101/gratulacja ) jako liczby pojedynczej słowa gratulacje. Do tej pory byłem przekonany, że wyraz ten występuje tylko w liczbie mnogiej (tak jak na przykład drzwi). Dla mnie liczba pojedyncza tego słowa brzmi sztucznie i nigdy nie spotkałem się (bądź też nie zwróciłem na nie uwagi) z jej użyciem. Również Google po wpisaniu słowa „gratulacja” w pole wyszukiwania zwraca co najwyżej odnośniki do różnego rodzaju słowników ale nie przykładów użycia. W związku z tym mam następujące pytania:

1. Czy liczba pojedyncza słowa gratulacje faktycznie występuje w języku polskim i nie jest to błąd?
2. Czy moglibyście Państwo wskazać przykłady użycia słowa gratulacja, w szczególności w istniejącej literaturze i sztuce.
3. W jakich przypadkach powinno używać się liczby mnogiej a w jakich pojedynczej tego słowa (np. czy w jakimś przypadku powinienem składać komuś pojedynczą gratulację zamiast gratulacji).

Z wyrazami szacunku,
Piotr Skrydalewicz

Zdecydowana większość słowników języka polskiego, zarówno współczesnych, jak i starszych, podaje ten wyraz w liczbie pojedynczej, dołączając do tej informacji uwagę, że używany jest on zazwyczaj w liczbie mnogiej. Jedynym wydawnictwem, które traktuje ten rzeczownik jako posiadający jedynie liczbę mnogą, jest Uniwersalny słownik języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza (2003). Tego typu charakterystyka oznacza, że wyraz ma formy obu liczb (brak jakichkolwiek językowych podstaw do nieakceptowania którejś z nich), ale używany jest zasadniczo tylko w jednej. Czynnikiem, który w ten sposób ukształtował sposób używania wyrazu gratulacja, jest zwyczaj językowy. Można zatem powiedzieć, że norma językowa dopuszcza tworzenie większej liczby form tego wyrazu, niż rzeczywiście Polacy używają.

Pomiędzy formami liczby pojedynczej i mnogiej poszczególnych wyrazów nie ma różnicy znaczeniowej, a zatem nie istnieją także różnice w zakresie ich użycia. Żartobliwie można by powiedzieć, że liczba gratulacji może być wyrazem naszej sympatii dla osoby, której gratulujemy.

Izabela Różycka