Rzeczowniki odmieniają się m.in. przez kategorię liczby, chociaż w przypadku rzeczowników jest to kategoria czysto
semantyczna – dla nielicznych rzeczowników nie udaje się utworzyć
formy ze znaczeniem liczby mnogiej czy pojedynczej.
Dlaczego więc dla rzeczowników, które różnią się tą kategorią liczby
powszechnie przyjmuje się, że są to różne formy jednego wyrazu (fleksja),
a nie wyrazy o pokrewnym znaczeniu (słowotwórstwo) ?
O tym, że np. jednostki przyjaciel i przyjaciele potraktujemy jako formy fleksyjne jednego wyrazu, a nie odrębne słowa, decydują zarówno czynniki znaczeniowe, jak i formalne. Po pierwsze, każda z nich wskazuje ten sam element rzeczywistości pozajęzykowej: 'osobę (osoby) pozostającą z kimś w bliskich relacjach’. Inaczej można by powiedzieć, że obie jednostki są nośnikiem identycznego znaczenia leksykalnego. Po drugie, zbudowane są przez wyzyskanie tego samego tematu fleksyjnego: PRZYJACIEL-, można więc dodać, że zawierają te same morfemy (wyjątkiem jest końcówka fleksyjna).
Jeśli porównamy słowa przyjaciel i przyjacielski, zauważymy, że różnią się zarówno znaczeniem (pierwsze z nich oznacza osobę, drugie – cechę), jak i budową (por. tematy fleksyjne: PRZYJACIEL- i PRZYJACIELSK-). Stąd przyjmuje się, że są to dwa odrębne wyrazy.
Dodam, że liczba rzeczowników nie jest wyłącznie kategorią semantyczną, ale też syntaktyczną (formalną). Oprócz tego, że sygnalizuje ilość/liczbę czegoś, pomaga też wyodrębnić związki składniowe, które występują w zdaniu.
Łączę pozdrowienia
Bartłomiej Cieśla