Dzień dobry, pracuję w miejscowości, która ma dwuczłonową nazwę Jelcz-Laskowice. Chciałbym wyjaśnić kontrowersję, jaka liczbę gramatyczna ma nazwa naszego miasta – ten Jelcz-Laskowice czy te Jelcz-Laskowice? Czy Jelcz-Laskowice jest młodym ośrodkiem miejskim, czy może Jelcz-Laskowice są młodym ośrodkiem miejskim?
Drugie moje pytanie dotyczy przymiotników tworzonych od dwuczłonowych nazw miejscowości. Czy zgodzilibyście się Państwo z twierdzeniem, że prawidłowo powinno się wykorzystywać tylko jeden człon i mówić jelczańska młodzież, jelczańska ziemia itd.? Czy użycie przymiotnika jelczańsko-laskowicka młodzież jest niepoprawne? Sądzę, że nie… Ale jeśli go używam i zaczynam zdanie, to czy powinienem użyć wielkiej litery tylko do pierwszego członu przymiotnika: Jelczańsko-laskowicka młodzież… czy może do obu składowych: Jelczańsko-Laskowicka Karta Dużej Rodziny.
Proszę o wyjaśnienia i pozdrawiam,
Ksawery Piśniak
Słownik nazw miejscowości i mieszkańców z odmianą i poradami językowymi podaje przy nazwie Jelcz-Laskowice przymiotnik jelczański (a więc utworzony od jedego członu) oraz nazwę mieszkańców: jelczanin, jelczanka (pisownia małą literą). Przymiotnik jelczańsko-laskowicka (małymi literami oba człony, czyba że jest to początek zdania – wtedy: Jelczańsko-laskowicka, drugi człon małą literą)) jest utworzony poprawnie, zgodnie z zasadą tworzenia przymiotników od zastawień dwurzeczownikowych. W praktyce jednak mówimy i piszemy jelczański (tak jak bielski, a nie bielsko-bialski). Ponieważ nazwa miejscowości jest zestawieniem współrzędnym, więc odmianie podlegają oba człony (ten Jelcz jak rzeczownik r.m. w lp. oraz te Laskowice jak rzeczownik w l.mn), a więc: D. Jelcza-Laskowic, Mc. o Jelczu-Laskowicach. Jeżeli chodzi o składnię, to sprawa jest skomplikowana ze względu na współrzędność członów. Najlepiej byłoby przekształcić zdanie na: Miejscowość Jelcz-Laskowice jest młodym ośrodkiem miejskim.
Katarzyna Jachimowska