Szanowna Poradnio,

Czy ma znaczenie kolejność słów czarno-biały, lub biało-czarny w celu określenia np. telewizji. Dlaczego akurat mówi się telewizja czarno biała?

 

Dzień dobry,
przymiotniki złożone zapisujemy w polszczyźnie na dwa sposoby:

  1. gdy są połączeniami członów równorzędnych znaczeniowo zapisujemy je (jak w zadanym pytaniu) z łącznikiem, np. biało-czerwona flaga (bo jest i biała, i czerwona), czarno-biały telewizor (bo odbierane w nim kolory to i czarny, i biały), staw krzyżowo-biodrowy (bo tworzony i przez kość krzyżową, i przez kość biodrową). W takich połączeniach kolejność członów wynika z uzusu społecznego (utartego zwyczaju).
  2. gdy są połączeniami członów nierównorzędnych znaczeniowo zapisujemy w następującej kolejności – podstawowe znaczenie w członie drugim, a pierwszy człon je dookreśla, np. ciemnofioletowy (czyli fioletowy w ciemnym odcieniu), kościół narodowokatolicki (czyli kościół katolicki w obrządku narodowym). W takich połączeniach kolejność członów wpływa na znaczenie złożenia.

Agnieszka Wierzbicka