Czy poniższe zestawienia należy pisać z łącznikiem:
1.”Okręt-nadzieja Rosjan idzie na rekord” (autentyczny przykład ze strony TVN24).
2. Dzieci-żołnierze (Newsweek)?

Pisownia z łącznikiem dotyczy kilku sytuacji:

  1. W wypadku połączenia przedrostków arcy-, eks-, post-, pseudo-, super-, ultra- z nazwami własnymi: nazwiskami, nazwami członków narodów, nazwami państw itp., czyli wyrazami pisanymi wielką literą, po tych przedrostkach stosuje się łącznik, np. super-Polak, eks-Amerykanin.
  2. W wypadku zapisu nazw miejscowych składających się z dwu lub więcej członów rzeczownikowych, które wspólnie identyfikują jednostkę administracyjną lub/i geograficzną, a więc miejscowość lub jej część, stosuje się łącznik, np. Busko-Zdrój, Bielsko-Biała.
  3. W nazwiskach, w których oba człony są względem siebie równorzędne stosuje się łącznik. Odnosi się to także do wypadków, kiedy jeden z członów nazwiska jest pseudonimem, np. Boy-Żeleński,  Grot-Rowecki, Nowak-Jeziorański, Rydz-Śmigły.
  4. W zapisie przymiotników złożonych z dwóch (lub więcej) członów równorzędnych znaczeniowo używamy zawsze łącznika, np. flaga biało-czerwona (biała i czerwona), kraj przemysłowo-rolniczy (przemysłowy i rolniczy), słownik polsko-francusko-hiszpańsko-portugalski.
  5. W połączeniach z przedrostkiem niby-, quasi- tych stosuje się łącznik, np. niby-człowiek, quasi-nauka.
  6. W zestawieniach rzeczownikowych o członach równorzędnych znaczeniowo (czyli takich, pomiędzy którymi można postawić domyślnie spójnik i), np. fryzjerka-kosmetyczka, wyraz-klucz. W rzeczownikach złożonych z dwóch różnych członów znaczeniowo nierównorzędnych piszemy wyjątkowo łącznik wtedy, gdy kolejność tych członów została przestawiona, np. herod-baba, cud-dieta.

Wskazane w pytaniu zestawienia okręt-nadzieja i dzieci-żołnierze można zakwalifikować do grupy 6 i uznać za poprawne.

Agnieszka Wierzbicka