Dzień dobry,
Jak postawić przecinek, gdy w zdaniu pojawia się imiesłów przysłówkowy współczesny, a przed nim znajduje się spójnik “i”.
Podaję przykłady:
1. Weszła na schody i, zdejmując sweter, rozejrzała się.
2. Aga wspięła się na drzewo i, chcąc zerwać jabłko, wyciągnęła rękę.
3. Zobaczył, jak przecina tłum ludzi i, schodząc ze sceny, skręca w stronę wyjścia i znika mu z oczu.
4. Powiedziała i, dalej mieszając zupę, spojrzała w górę.
5. Powoli wstała z krzesła i, przechodząc między stołami, zbliżyła się do lady.
6. Aga wsiadła do samochodu, który był bardzo stary, i próbując go odpalić, kilka razy przekręciła kluczyki.
7. Usiadła, wychyliła się do przodu, spoglądając przez drzwi do drugiego pokoju, i tam go zobaczyła.
8. Usiadła jednak przy kominku i grzebiąc w popiołach na kracie, popatrzyła na duży szklany słój stojący na gzymsie.
Czy przecinki w przykładach 1-7 są postawione poprawnie? Wiem, że przed imiesłowem powinien znaleźć się przecinek, ale co, gdy znajduje się przed nim spójnik “i”?
Przykład nr 8 to cytat z książki. Nie ma w nim przecinka przed imiesłowem, czemu?
I też przykład nr 8 – czemu między wyrazami “duży” i “szklany” nie ma przecinka, skoro są to dwa przymiotniki obok siebie?
Z góry dziękuję za odpowiedź.
Pozdrawiam serdecznie.
Jak możemy przeczytać w Wielkim słowniku ortograficznym PWN pod redakcją Edwarda Polańskiego, przecinka nie należy stawiać pomiędzy zwrotem imiesłowowym a bezpośrednio poprzedzającym go spójnikiem (np. a, i, iż, że) lub zaimkiem względnym (np. jaki, który, co). Autor podaje następujący przykład:
Gonzalo pędem biegł z obawy, żeby tamci jemu w tłumie nie zginęli, i odnalazłszy ich, mnie znaki dawał, bym pośpieszał.
Badacz jednak zaznacza, że możemy uczynić wyjątek tylko w przypadkach, gdy chcemy podkreślić, że zdanie po spójniku ma charakter wtrącony, np.:
Powiedziała, że ma nas dość i, obróciwszy się na pięcie, wyszła.
Według Autora słownika równie poprawne (może nawet lepsze, bo nieobciążone określoną intencją komunikacyjną) jest wypowiedzenie z następującą interpunkcją:
Powiedziała, że ma nas dość i obróciwszy się na pięcie, wyszła.
Jeśli chodzi o przytoczone przez Panią wypowiedzenia, mają one analogiczną strukturę. Fraza imiesłowowa może być w nich potraktowana jako wtrącenie lub nie – to zależy, czy nadawca chce położyć akcent na jej treści. Warto wspomnieć o tym, że przecinek również stawiamy przed powtórzonym spójnikiem występującym w tej samej funkcji (przykład 3: Zobaczył, jak przecina tłum ludzi i, schodząc ze sceny, skręca w stronę wyjścia, i znika mu z oczu).
W przykładzie 8 brak przecinka pomiędzy przydawkami wynika z tego, że są względem siebie nierównorzędne znaczeniowo.
Pozdrawiam serdecznie
Anna Sokół-Klein