Drodzy Państwo,
moje pytanie dotyczy stopniowania przymiotników. Wyobraźmy sobie dwie rzeczy, na przykład dwa psy. Jeden z tych psów podoba nam się bardziej. Pies A jest więc ładny, a pies B jest ładniejszy. Czy mając te dwa psy możemy powiedzieć, że pies A jest ładny, a pies B jest najładniejszy (znając i widząc tylko te dwa). Dzisiaj mój rozmówca użył takiego stopniowania i stoczyliśmy dyskusję o jego poprawności. Czy porównując do siebie dwie rzeczy możemy od razu przeskoczyć że stopnia równego do najwyższego? W przypadku porównania trzech lub większej ilości rzeczy oczywistym jest, że możemy użyć wszystkich form. Niepoprawnym jednak wydaje mi się użycie najwyższego, czyli trzeciego stopnia przymiotnika, opisując tylko dwie rzeczy.
Proszę o wyjaśnienie,
Hubert.
Z uwagi na to, że przymiotniki nazywają cechy, mogą też określać natężenie tych cech: mniejsze lub większe od normalnego oraz najmniejsze i największe. Do wyrażenia tego typu stosunków służą formy stopniowania przymiotników. Wyróżnia się trzy stopnie przymiotnika: równy, wyższy i najwyższy. Stopniowanie zakłada więc porównanie. Choć w wielu podręcznikach do gramatyki możemy przeczytać, że stopień równy jest neutralnym określeniem właściwości lub cech, Alicja Nagórko w Zarysie gramatyki polskiej zwraca uwagę na to, że w stopniu równym to porównanie jest ukryte, niejawne. W końcu jeśli powiem, że Marysia jest ładna, zakładam, że istnieje jakaś osoba, która nie ma tej cechy. Stopień wyższy oznacza większe od neutralnego natężenie właściwości lub cechy i występuje zazwyczaj w parze przedmiotów, np. Marysia jest ładniejsza od Kasi. Można jednak też stwierdzić, że Marysia jest ładniejsza od Kasi, Marysi, Zosi, Justyny, Klary i Weroniki. Jest to jednak nieekonomiczne. Zamiast tego mogę użyć stopnia najwyższego, który wskazuje na największe w stosunku do stopnia równego i wyższego natężenie cechy; zakłada zbiór ponaddwuelementowy. Jeśli więc powiem, że Marysia jest najładniejsza, mam na myśli, że wyróżnia się swoją urodą spośród wszystkich dziewczynek. Jeżeli Pana Kolega, patrząc na dwa psy, powie: Mój pies jest najładniejszy, chce w ten sposób zaznaczyć, że jego pies jest nie tylko ładniejszy od stojącego obok Azora, ale również wyróżnia się swoim wyglądem na tle innych, też nieobecnych psów, co czyni go najładniejszym. To niedopowiedzenie ma więc tu walor perswazyjny.
Pozdrawiam serdecznie
Anna Sokół-Klein