Szanowni Państwo,
mam pytanie co do imiesłowów przymiotnikowych biernych i ich użycia w konstrukcjach biernych, bo kwestii tej nie potrafiłem rozwiącać za pomocą różnych gramatyk języka polskiego, bo, jak mi się wydaje, nie jest to kwestia oczywista, zwłaszcza jeżeli chodzi o obcokrajowców uczących się tego języka. Otóż nie jest jasne, kiegy w konstrukcjach biernych czasu przeszłego używamy czasownika „być”, a kiedy „zostać” – chodzi mi o imiesłowy utworzone od czasowników aspektu dokonanego. „Książka była napisana” czy „Książka została napisana”? Przypuszczam, że w pierwszym przypadku moglibyśmy mowić o pewnym podkreśleniu tego procesu, w drugim zaś o końcowym wyniku. Jednak nie jestem pewny co do tego przypuszczenia.
Łączę wyrazy szacunku
Eugeniusz Szapowalenko
Słusznie zauważył Pan związek czasowników być i zostać z aspektem następującego po nich w zdaniu imiesłowu biernego innego czasownika. Zgodnie z regułami normy wzorcowej języka polskiego czasownika być powinniśmy używać w połączeniu z imiesłowem biernym czasowników niedokonanych, co wskazuje na przebieg danej czynności w czasie lub jej powtarzalność, np.: Książka była pisana przez wiele lat; Dziecko było uczone tych reguł od dawna; Program był oglądany przez wielu widzów. Czasownik zostać łączy się natomiast z imiesłowami biernymi czasowników dokonanych, co oznacza, że czynność, o której mowa, została już zakończona, np. Książka została napisana i teraz trzeba ją wydać; Dziecko zostało nauczone zasad zachowania przy stole; Program został obejrzany przez wielu widzów. W polszczyźnie potocznej często nie przestrzega się tych zasad i dominuje w takich konstrukcjach czasownik być, co może spowodować, że staną się one nielogiczne.
Izabela Różycka